CONFERENCIA-PROYECCIÓN-COLOQUIO

CONFERENCIA-PROYECCIÓN-COLOQUIO

 

 

 

 

DISCURSO DE PRESENTACION DO PRESIDENTE DE AETINAPE JOSE MANUEL MUÑIZ DE VALDEMAR AVEIRO NO ATENEO FERROLAN

Moi boas tardes queridas amigas e amigos,

Quero darlles a benchegada a este acto, e tamén agradecer sinceramente ao emblemático e veterano ATENEO FERROLÁN que faga un oco na súa oferta cultural ao mundo da pesca, algo non demasiado frecuente, porque por desgracia o noso sector vive moi apartado da arte, da literatura, da creatividade e en xeral do mundo cultural.

Quero tamén lembrar a enorme importancia do porto de Ferrol nas épocas douradas do bacallao, xa que a PYBSE, unha das grandes empresas pesqueiras da época, tiña aquí unha importante factoría, e parte da súa flota operaba desde aquí. Este porto, tan ben situado e con esta espectacular e fermosísima proteción natural, foi con A Coruña, Vigo e Pasaia un dos peiraos de referencia.

Por outra banda, a tradición marítima de Ferrolterra está lonxe de toda dúbida. Además da pesca, están os labores de construción naval e de defensa, actividades lóxicamente tan vencelladas ao mar e que fan desta comarca un dos referentes mariñeiros máis sobranceiros do noso país.

Hoxe convócanos aquí a obra e a conferencia deste auténtico cronista do mundo do bacallao nas pasadas décadas en Terranova.

Aínda que os seus libros non sexan bestsellers para o gran público, sí que son auténticas biblias destes tempos difíciles da segunda metade do século XX, cando a familia ibérica do bacallao tiña naquella illa canadiana de Saint John e na francesa de Saint Pierre et Miquelon os seus auténticos centros neurálxicos.

E digo a grande familia ibérica porque por aló conformaron unha auténtica irmandade os bascos, os portugueses e os galegos, un todo común que superaba calquera nacionalidade ou diferencia, calquera fronteira. Estabamos unidos polo mar, polos problemas, pola vida naquel exilio laboral, perigoso, tan lonxe das nosas familias, da nosa xente.

Neste punto, vanme permitir lembrar ao Pai Joseba Beovide Arburúa, nacido en Zumaia, fillo do escultor Beovide. Foi un home clave na atención aos mariñeiros, pois durante máis de 20 anos foi responsable dos Stella Maris en San Juan de Terranova e hoxe vive retirado en Bilbao. Hai uns anos nomeámolo Socio de Honra de AETINAPE e lle tributamos unha merecida homenaxe perto do seu lugar de residencia, á que acodiron numerosos compañeiros e autoridades. El era a voz máis familiar, o que nos atendía e nos axudaba co seu desinteresado compromiso para que a nosa vida non fose demasiado miserable. Sempre decía que existían tres tipos de homes: “os vivos, os mortos e os mariñeiros”

Que lles diría eu de Valdemar Aveiro. Naceu en Ilhavo, moi perto de Aveiro, hai xa 84 anos, aínda que lle vexamos esta pinta de mociño. É un auténtico erudito sobre a pesca do bacallao desde o século VIII, cunha dimensión autodidacta e paixonal que aínda fai máis lendaria a súa obra.

Unha obra composta por sete volumes nos que repasa as economías mariñeiras vencelladas a estas peixerías de bascos, portugueses e galegos, e a relación entre este produto e o comercio desde os tempos dos vikingos ata nós. Por suposto, con especial atención ás vivencias e convivios, os modelos de pesca, as flotas, os modos de vida…

Todo este traballo creativo e divulgativo de Valdemar non sería posible sen o compromiso e a actividade dun herói, porque hoxe os editores son auténticos heróis. O que fai posible que hoxe todos podamos ter estes libros nas mans é o doutor Baptista Lópes, director de Áncora Editora, unha empresa con sede en Lisboa que alenta a cultura e o coñecemento histórico de xeito tan comprometido. Obrigado, doutor Baptista, polo seu traballo e por seguir editando libros en tempos tan incertos.

Valdemar naceu dunha familia humilde. Aos 15 anos enrolouse nos Doris, un duro sistema de pesca portugués, e aos 21 titúlase como Capitán da Mariña Mercante. E a partires de aí, toda unha vida a bordo entre Portugal e Terranova, ata que se xubila como capitán do buque insignia da flota portuguesa de pesca, o Coimbra.

Tamén podo darlles un dato que corrobora a importancia da persoa que vai falar: hai uns meses participou como ponente falando da pesca do bacallao ante a Comisión de Pesca da Asamblea Nacional Portuguesa, tribuna á que, como poden imaxinar, non sube calquera.

Quería tamén agradecer a presenza do cantautor Manolo Bacallao, don Manuel Alonso, alma dos renacidos Cantos Portuarios, que aquí en Ferrol se revitalizan poñendo en valor esa dimensión da cultura mariñeira que nunca debeu esquecerse. Grazas, Manolo, polo teu labor e por esa forte conexión entre o mar e a música de raiz que tan ben representas.

Déixolles con eles, que teñen cousas moito máis interesantes que nos contar do que eu poda dicir. Pero antes quero pechar esta pequena intervención cunha frase que me impactou, do escritor e xornalista Manuel Vicent: «O mar humilla ás persoas vanidosas e convirte en heróis á xente sinxela». Por iso hoxe Valdemar Aveiro e mais Manolo Bacallao son uns heróis. Os nosos heróis.

Será un luxo poder escoitar esta charla e estas músicas con sabor a salitre, a mar, a peixe e a océano salvaxe. Un privilexio ter connosco a Valdemar Aveiro. Cando quiseres, amigo.

Moitas grazas. Obrigado!

En Ferrol, a 24 de agosto de 2018


DISCURSO DE PRESENTACION DEL PRESIDENTE DE AETINAPE JOSE MANUEL MUÑIZ DE VALDEMAR AVEIRO EN EL ATENEO FERROLAN

Muy buenas tardes queridas amigas y amigos,

Quiero darles la bienvenida a este acto, y también agradecer sinceramente al emblemático  y veterano ATENEO FERROLÁN que haga un hueco en su  oferta cultural al mundo de la pesca, algo no demasiado frecuente, porque por desgracia nuestro sector vive muy apartado del arte, de la literatura, de la creatividad y en general del mundo cultural.

Quiero también recordar la enorme importancia del puerto de Ferrol en las épocas doradas del bacalao, ya que la PYSBE, una de las grandes empresas pesqueras de la época, tenía aquí una importante factoría, y parte de su flota operaba desde aquí. Este puerto, tan bien situado y con esta espectacular y hermosísima protección natural, fue con A Coruña, Vigo y Pasaia uno de los puertos de referencia.

Por otra parte, la tradición marítima de Ferrolterra está lejos de toda duda. Además de la pesca, están las labores de construcción naval y de defensa, actividades lógicamente tan vinculadas al mar y que hacen de esta comarca uno de los referentes marineros más singulares de nuestro país.

Hoy nos convoca aquí la obra y la conferencia de este auténtico cronista del mundo del bacalao en las pasadas décadas en Terranova.

Aunque sus libros no sean bestsellers para el gran público, sí que son auténticas biblias de esos tiempos difíciles de la segunda mitad del siglo XX, cuando la familia ibérica del bacalao tenía en aquella isla canadiense de Saint John y en la francesa de Saint Pierre y Miquelon sus auténticos centros neurálgicos.

Y digo la gran familia ibérica porque allá conformaron una auténtica hermandad los vascos, los portugueses y los gallegos, un todo común que superaba cualquier nacionalidad o diferencia, cualquier frontera. Estábamos unidos por el mar, por los problemas, por la vida en aquel exilio laboral, peligroso, tan lejos de nuestras familias, de nuestras gentes.

En este punto, me van a permitir recordar al Padre Joseba Beovide Arburúa, nacido en Zumaia, hijo del escultor Beovide. Fue un hombre  clave en la atención a los marineros, pues durante más de 20 años fue el responsable de los Stela Maris en San Juan de Terranova y hoy vive retirado en Bilbao. Hace unos años lo nombramos Socio de Honor de AETINAPE y le tributamos un merecido homenaje cerca de su lugar de residencia, al que acudieron numerosos compañeros y autoridades. El era la voz más familiar, el que nos atendía y nos ayudaba con su desinteresado compromiso para que nuestra vida no fuese demasiado miserable. Siempre decía que existían tres tipos de hombres: “los vivos, los muertos y los marineros”.

Qué les voy a decir de Valdemar Aveiro. Nació en Ilhavo, muy cerca de Aveiro, hace 84 años, aunque le veamos esta pinta de chaval. Es un auténtico erudito sobre la pesca del bacalao desde el siglo VIII, con una dimensión autodidacta y pasional que todavía hace más legendaria su obra.

Una obra compuesta de siete volúmenes en los que repasa las economías marineras vinculadas a estas pesquerías de vascos, portugueses y gallegos y la relación entre este producto y el comercio desde los tiempos de los vikingos hasta nosotros. Por supuesto con especial atención a las vivencias y convivencias, los modelos de pesca, las flotas, los modos de vida…

Todo este trabajo creativo y divulgativo de Valdemar no sería posible sin el compromiso y la actividad de un héroe, porque hoy los editores son auténticos héroes. El que hace posible que todos podamos tener estos libros en las manos es el Doctor Baptista Lópes, director de Áncora Editora, una empresa con sede en Lisboa que alienta la cultura y el conocimiento histórico de manera tan comprometida. Gracias, doctor Baptista, por su trabajo, y por seguir  editando libros en tiempos inciertos.

Valdemar nació de una familia humilde. A los 15 años se enroló en los Doris, un duro sistema de pesca portugués y a los 21 se titula como Capitán de la Marina Mercante. Y a partir de ahí toda una vida a bordo entre Portugal y Terranova, hasta que se jubila como Capitán del buque insignia de la flota portuguesa de pesca, el “Coimbra”.

También puedo darles un dato que corrobora la importancia de la persona que les va a hablar: hace unos meses participó como ponente hablando de la pesca del bacalao ante la Comisión de Pesca de la Asamblea Nacional Portuguesa, tribuna a la que, como pueden imaginar, no sube cualquiera.

Quería también agradecer la presencia del cantautor Manolo Bacallao, don Manuel Alonso, alma de los renacidos Cantos Portuarios, que aquí en Ferrol se revitalizan poniendo en valor esa dimensión de la cultura marinera que nunca se debió olvidar. Gracias Manolo, por tu labor y por esa fuerte conexión entre el mar y la música de raíz que tan bien representas.

Les dejo ya con ellos, que tienen cosas mucho más interesantes que contarnos de lo que yo puedo decir. Pero antes quiero cerrar esta pequeña intervención con una frase que me impactó del escritor y periodista Manuel Vicent: “El mar humilla a las personas vanidosas y convierte en héroes a la gente sencilla”. Por eso hoy Valdemar Aveiro y Manolo Bacallao son unos héroes. Nuestros héroes.

Será un lujo poder escuchar esta charla y estas músicas con sabor a salitre, a mar, a pescado y a océano salvaje. Un privilegio tener con nosotros a  Valdemar Aveiro. Cuando quieras, amigo.

Muchas gracias. Obrigado

En Ferrol, a 24 de agosto de 2018

Magnífico víedo resumen sobre la historia de la pesca del bacalao por los portuguese